Υποχρέωση, καθήκον, πρέπει. Πώς σε κάνουν να νιώθεις αυτές οι λέξεις;
Και άκου κάνα δυο ακόμη, συγγενικές, από το ίδιο σόι: Ενοχές, ενοχικά σύνδρομα, υποβίβαση. Ακόμα χειρότερα ε;
Λοιπόν σήμερα αυτό το βίντεο είναι για όσους αυτές οι λέξεις – και το σόι τους – χτυπάνε καμπανάκι και συναγερμό, δυσκολεύοντας τη ζωή τους.
Για όσους κρατάνε σαν σημαία τις πρώτες (υποχρέωση, καθήκον) και τρέχουν να αποφύγουν τις δεύτερες (ενοχές, υποβίβαση).
Η πιο παράδοξη κίνηση που μπορείς να κάνεις. Σα να τρέχεις να αποφύγεις τη σκιά σου. Δεν γίνεται και το ξέρεις. Χρειάζεται να αφήσεις κάτω, όλο το πακέτο.
Και για να σε βοηθήσω σήμερα σε αυτή την κίνηση, θα χρησιμοποιήσω το πιο αγαπημένο μου παράδειγμα. Τόσο αγαπημένο, όσο το πρώτο μου παιδάκι. Τη Μάγδα μου.
Είναι Σάββατο πρωί λοιπόν και της τηλεφωνώ για καλημέρα. – Τι κάνεις Μαγδούλα μου; – Καλά μαμά, ετοιμάζομαι να πάω για μπάνιο. – Α, ωραία της λέω, αλλά κάπως τη νιώθω κουμπωμένη. – Τι συμβαίνει αγάπη μου; Όλα καλά; – Να, μου απαντάει, ακύρωσα κάποια ραντεβού που είχα για σήμερα, για να πάω για μπάνιο, και νιώθω ενοχές.
Να το, το μοτίβο, εμφανίστηκε.
Να σου πω, πριν αναλύσω αυτό το μοτίβο, ότι μία από τις ισχυρές πρωταρχικές αξίες της Μάγδας είναι η εντιμότητα. Από μικρό παιδάκι, δεν μπορούσε να πει ψέματα. Και αν έλεγε, δεν μπορούσε να σε κοιτάξει στα μάτια. Απέστρεφε το βλέμμα ή σήκωνε τα φρύδια ψηλά, με ένα θλιμμένο κουταβίσιο ύφος, απολογούμενη όχι σε μένα αλλά στον ίδιο της τον εαυτό και στην υψηλή αξία της εντιμότητας μέσα της.
Αν και δεν τη μαλώναμε ή την επιπλήτταμε γι’ αυτό, κάτι μέσα στον προγραμματισμό της, επέκρινε αυστηρά την οποιαδήποτε σκέψη υποτιθέμενης ατιμίας. Τα τελευταία χρόνια το δουλέψαμε αρκετά αυτό και έμαθε να δίνει διαφορετικές ερμηνείες μέσα της ησυχάζοντας τη σκέψη ότι παραβαίνει την ετοιμότητα της.
Το μοτίβο λοιπόν που ασυνείδητα δημιουργήθηκε, ήταν:
«Όταν υπόσχομαι, λέω η αναλαμβάνω κάτι, έχω υποχρέωση να το κάνω, ό,τι και να γίνει. Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν το κάνω, τότε θεωρώ τον εαυτό μου ανέντιμο και νιώθω ενοχές».
Κοιτώντας το απέξω, με την πρώτη ματιά, φαίνεται λογικό ή φυσικό. Και θα συμφωνήσω. Όλοι μας αναζητάμε την αξιοπιστία και από τον εαυτό μας και από τον κόσμο γύρω μας. Και συμφωνώ επίσης, ότι σίγουρα θα ήταν ένας καλύτερος κόσμος αν το ακολουθούσαμε όλοι. Σωστά;
Έλα να το δούμε βαθύτερα. Κοίτα πως ξεκινά το μοτίβο και πώς καταλήγει: Ξεκινά «όταν υπόσχομαι» και καταλήγει «νιώθω ενοχές». Θα μου πεις πάλι – και δίκιο θα έχεις – ότι δεν είναι αυτή όλη η αλήθεια και ότι ενδιάμεσα υπάρχουν κι άλλες έννοιες πολύ πιο σημαντικές. Έλα όμως που αυτή η συνειδητή λογική δεν έχει καμία σχέση με την ασυνείδητη λογική του υποσυνειδήτου. Εκείνο, κρατά την αρχή και το τέλος της πρότασης και συνδέει αυτές τις έννοιες με το πιο ισχυρό συναίσθημα που έχουν.
Π.χ. η Υπόσχεση, μπορεί να έχει όμορφο συναίσθημα και πολύ καλή πρόθεση, αλλά η Ενοχή, άσχημο και μειωτικό. Και αυτό το δεύτερο είναι πολύ πιο ισχυρό, πιο δυνατό από το πρώτο. Το υποσυνείδητό μας, όταν αυτές οι δύο έννοιες συνδέονται με επανάληψη, ταυτίζει με την πιο δυνατή αίσθηση και τις δύο.
Γι’ αυτό, πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν τις υποσχέσεις και γενικά τις δεσμεύσεις, προσπαθώντας να αποφύγουν το αίσθημα της ενοχής. Παράλογο, το ξέρω, αλλά για κοίτα το καλύτερα και θα ανακαλύψεις την παράλογη…λογική του.
Για να γυρίσω στην ιστορία της Μάγδας, αυτό που χρειαζόταν να γίνει ήταν να σπάσει αυτό το μοτίβο, δίνοντας μία άλλη, πιο λογική ερμηνεία και πιο αληθινή. Επειδή ξέρεις, οι άνθρωποι που έχουν πολύ έντονη την αίσθηση του καθήκοντος, υποβιβάζουν, κατά μία έννοια, τη δική τους ευχαρίστηση, δίνοντας προτεραιότητα στους άλλους.
Έτσι και εκείνη και επειδή η δουλειά της έχει να κάνει με παιδιά, δίνει άμεση προτεραιότητα σε κείνα. Και πολύ καλά κάνει, αν θες την άποψή μου.
Έτσι λοιπόν, της υπενθύμισα ότι όταν εκείνη είναι καλά, τότε κάνει τη δουλειά της ακόμα καλύτερα και τα παιδιά ωφελούνται περισσότερο. Και επειδή επίσης, θεωρεί αυτό που κάνει πολύ σημαντικό και όχι μία απλή διεκπεραιωτική δουλειά, αυτό χτύπησε χορδή μέσα της: αυτή της Εντιμότητας.
Όταν τη ρώτησα: – αν δεν πας για μπάνιο σήμερα, πως θα είσαι με τα παιδιά; Δεν χρειάστηκε να το σκεφτεί καν και δήλωσε: – θα πάω για μπάνιο…
Ωστόσο, πάλι δεν ήταν καθαρή η πρόταση και σαν να είδα αυτό το κουταβίσιο βλέμμα να ζωγραφίζεται στο πρόσωπό της. Λοιπόν Μάγδα, της είπα, η δουλειά είναι δουλεία, αν την κάνεις επειδή απλά πρέπει. Εξάλλου, δεν ακύρωσες στα ραντεβού, απλά τα ανέβαλες. Και τα ανέβαλες για να κάνεις εργασία με τον εαυτό σου. Να παράγει έργο δηλαδή. Να ξεκουραστείς, μετά από μία έντονη εβδομάδα, έτσι ώστε να επιστρέψεις με περισσότερη όρεξη στα παιδιά. Αυτό σημαίνει εργασία και όχι δουλεία.
Ναι, ναι, την ακούω να λέει μέσα από το ακουστικό, προσπαθώντας η ίδια να πείσει τον εαυτό της. Και σε αυτό το σημείο χρειαζόταν να φτιάξουμε μία δυνατή δήλωση, που λέγοντας τη, θα επιδρούσε στο υποσυνείδητο της.
Καταλήξαμε σε αυτή: «Αναβάλλω τη δουλεία για να κάνω εργασία». Γέλασε πολύ με το ποιηματάκι που φτιάξαμε και μαζί, χαλάρωσαν και οι αντιστάσεις του μυαλού της. Το αποτέλεσμα ήταν πως απόλαυσε το Σαββατοκύριακο της χωρίς ενοχές και γύρισε ορεξάτη για μία γεμάτη εβδομάδα, παράγοντας το σημαντικό έργο που κάνει με τα παιδιά.
Ελπίζω να πήρες το μήνυμα που ήθελα να περάσω με την ιστορία της Μάγδας. Το πώς μπορείς κι εσύ να ξεμπερδέψεις αυτό το μοτίβο που πολλές φορές εξελίσσεται μέσα σου και δημιουργεί ασυνείδητες ερμηνείες που υποβιβάζουν και δυσκολεύουν τη ζωή σου.
Κράτα καθαρό το σύστημα αξιών σου, χωρίς να υποβάλεις στον εαυτό σου εμπόδια και άγχη, που κάθε άλλο παρά προβάλλουν αυτές τις ίδιες τις αξίες σου.
Τις περισσότερες φορές, κανένας άλλος δεν θα σε επικρίνει παρά εσύ και μόνο. Κι αν κάποιος το κάνει, είναι η δική του οπτική και τα δικά του μοτίβα. Δεν αφορούν εσένα. Ας κάνει κι εκείνος, εργασία με τον εαυτό του.
Και να θυμάσαι, πάντα το πραγματικό, αληθινό σου καθήκον, είναι απέναντι σε σένα και μόνο. Κι αυτό, περιλαμβάνει όλα και όλους γύρω σου.